Jawność finansów publicznych jest realizowana, z zastrzeżeniem ust. 3, w szczególności przez: 1) jawność sejmowej debaty budżetowej i debat budżetowych jednostek samorządu terytorialnego; 2) jawność sejmowej debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa i debat nad wykonaniem sprawozdań budżetowych jednostek samorządu terytorialnego; 3) podawanie do publicznej wiadomości: a) kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, b) zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych przez Ministra Finansów; 4) udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności jednostek należących do sektora finansów publicznych. 3. Jawność finansów publicznych wyłącza się w stosunku do tych środków publicznych, których pochodzenie lub przeznaczenie zostało uznane za tajemnicę państwową na podstawie odrębnych przepisów lub jeżeli wynika to z umów międzynarodowych.
Uchwalanie budżetu
Budżet gminy jest rocznym planem jej dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów gminy, a także przychodów i wydatków zakładów budżetowych oraz funduszy celowych gminy. Budżet jest uchwalany w formie uchwały na rok budżetowy. Uchwalenie budżetu należy do wyłącznej kompetencji rady gminy, a opracowanie projektu budżetu – do wyłącznej kompetencji wójta. Projekt budżetu zawiera również sporządzone przez wójta objaśnienia do projektu oraz informację o stanie mienia komunalnego. Podstawowe zasady i terminy obowiązujące na etapie projektowania i uchwalania budżetu uregulowane zostały w ustawie o samorządzie gminnym i ustawie o finansach publicznych, natomiast procedurę uchwalania budżetu oraz szczegółowość materiałów towarzyszących projektowi budżetu określa rada.
Wykonywanie budżetu
Wykonywanie budżetu należy do wójta i wymaga opracowania, w ciągu 21 dni od uchwalenia budżetu, układu wykonawczego, przedstawiającego dochody i wydatki budżetu w podziale na działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji budżetowej. W tym samym terminie wójt opracowuje plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych gminie ustawami oraz przekazuje gminnym jednostkom organizacyjnym informacje o ostatecznych kwotach ich dochodów i wydatków oraz o wysokości dotacji i wpłat do budżetu. Wszystkie wydatki budżetowe nieujęte w planach finansowych innych jednostek budżetowych, w tym: dotacje dla zakładów budżetowych, dotacje i środki przekazywane na rzecz innych jednostek samorządu terytorialnego i związków komunalnych, płatności i składki na rzecz instytucji oraz wydatki związane z funkcjonowaniem rady gminy wójt gminy ujmuje w planie finansowym urzędu gminy. Realizacja dochodów i wydatków gminy przebiega zgodnie z ustalanym przez wójta harmonogramem.
Zmiany budżetu
Zmian w budżecie, w ramach ustawowych uprawnień, dokonuje rada gminy i wójt. W ramach swoich uprawnień wójt może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetowych polegających na zmianach planu dochodów i wydatków związanych ze zmianami kwot dotacji celowych oraz polegających na zmianach w planie dochodów wynikających ze zmian kwot subwencji, a także na przenoszeniu wydatków z rezerw budżetowych. Inne zmiany w planie wydatków budżetu mogą być dokonywane przez wójta tylko na podstawie upoważnienia udzielonego przez radę gminy. Upoważnienie to nie może obejmować przeniesień wydatków między działami klasyfikacji budżetu.
Wykonanie budżetu
Wójt sporządza, w zakresie określonym przez radę gminy, informację z przebiegu wykonania budżetu za I półrocze i przedkłada ją w terminie do dnia 31 sierpnia radzie gminy i regionalnej izbie obrachunkowej. W terminie do dnia 31 marca po zakończeniu roku budżetowego wójt sporządza roczne sprawozdanie z wykonania budżetu. Wykonanie budżetu podlega ocenie komisji rewizyjnej, która sporządza i przedkłada radzie gminy wniosek o udzielenie lub nieudzielenie wójtowi absolutorium. Wniosek komisji rewizyjnej opiniuje regionalna izba obrachunkowa. Rada gminy rozpatruje przedłożone przez wójta sprawozdanie z wykonania budżetu oraz , w terminie do dnia 30 kwietnia po zakończeniu roku budżetowego i podejmuje decyzję w sprawie absolutorium dla wójta.
Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w ustawach, w szczególności na: 1) zadania własne jednostek samorządu terytorialnego, 2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, 3) zadania przejęte przez jednostki samorządu terytorialnego do realizacji w drodze umowy lub porozumienia, 4) zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, 5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego, określoną przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.