Gmina Nowa Słupia jest podstawową jednostką lokalnego samorządu terytorialnego, powołaną dla organizacji życia publicznego na swoim terytorium.
Podstawy prawne działania Gminy określa Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95) z późniejszymi zmianami. Zgodnie z art. 3 Ustawy o samorządzie gminnym, o ustroju gminy stanowi jej statut, który również na podstawie art. 11b określa zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich. Uchwalanie statutu wg art. 18 należy do wyłącznej kompetencji Rady Gminy, która poprzez swoje uchwały określa większość zasad działania Gminy. Działalność gminy oparta jest na aktach prawa stanowionego przez Radę Gminy.